مقالات
صفحه اصلی   /   مقالات   /   تراجم و رجال   /   تأملی در هویت مزاری منسوب به امام علی (ع) در شهر رمله فلسطین
تأملی در هویت مزاری منسوب به امام علی (ع) در شهر رمله فلسطین
تأملی در هویت مزاری منسوب به امام علی (ع) در شهر رمله فلسطین
در سرزمین فلسطین، از دیرباز مزارهایی منسوب به امام علی (ع) وجود داشته است که برخی از آنها در گذر زمان از بین رفته و برخی دیگر تا به امروز باقی مانده است. از جمله مزارات از بین رفته، می‌توان به «مشهد» یا مسجد موجود در مجاورت چشمه مقدّس موسوم به «عین البَقَر» در شهر عکّا اشاره کرد که بنا بر گزارش علی بن ابی‌بکر هروی (درگذشته ۶۱۱ق)، در زمان اشغال این شهر به دست صلیبیان، در پی رؤیت امام علی (ع) در خواب و وقوع کرامتی از ایشان در این محل، به زیارتگاه تبدیل شد. یارتگاه دیگری که امروزه نشانی از آن باقی نیست، مزاری واقع در میان قبرستان موسوم به «رجال العمود» در شهر نابلس، در کنار جاده این شهر به بیت‌المقدس بوده است.
از میان مزارهای باقی‌مانده نیز می‌توان به مزاری واقع در منطقه «باب الواد» در جاده بیت‌المقدس به یافا (تل‌آویو امروزی) اشاره کرد که شامل یک چهاردیواری ساخته شده از سنگ و بدون سقف است. هم‌چنین در حومه شهر رمله، در کنار جاده این شهر به شهر «لُدّ»، مزار دیگری منسوب به آن حضرت وجود دارد که در اسناد اوقاف نیز به عنوان وقف امام علی (ع) ثبت شده است. این مزار، بر اساس تصاویر موجود از آن، شامل بنایی سنگی است که از یک اتاق مربع با گنبدی نسبتاً کم‌خیز و یک چارطاقی متصل به آن تشکیل شده است. درون اتاق نیز قبر برجسته‌ای که با پارچه‌هایی پوشیده شده، و محرابی در ضلع جنوبی آن به چشم می‌خورد.
درباره ماهیت مزار موجود در حومه شهر رمله، این احتمال وجود دارد که همانند سه مزار دیگر منسوب به امام علی (ع) در فلسطین، صرفاً جنبه نمادین داشته یا بر اساس خواب و رؤیا به وجود آمده باشد. با این حال، به طور خاص درباره این مزار می‌توان احتمال دیگری نیز مطرح کرد؛ اگرچه طبیعتاً نمی‌توان به قطع و یقین در این باره سخن گفت. چنان‌که نگارنده این سطور در مقاله دیگر خود با عنوان «شواهد انتشار تشیع در اردن و فلسطین تا سده ششم هجری» نشان داده است، در فاصله سده سوم تا ششم هجری، سادات فراوانی در رمله سکونت داشته‌اند که شماری از آنها مناصبی همچون خطابت، قضاوت و نقابت سادات را عهده‌دار بوده‌اند.
از میان این سادات، شخصی را به نام ابوطالب حسن بن جعفر، معروف به «ابن بنت الزهری»، از نوادگان حسن مثنّی می‌شناسیم که فرزندی به نام ابوالحسن علی بن ابی‌طالب داشته و این پدر و پسر، قاضی رمله بوده‌اند. آیا می‌توان احتمال داد که مزار منسوب به امام علی (ع) در شهر رمله، در واقع قبر ابوالحسن علی بن ابی‌طالب یاد شده ـ قاضی این شهر ـ بوده، که با توجه به تشابه اسمی خود با امیر مؤمنان علی (ع)، به تدریج به آن حضرت انتساب یافته و با توجه به همین انتساب، از میان دیگر مزارات و مقابر سادات در این شهر، اقبال باقی‌ماندن تا زمان حاضر را یافته است؟
نویسنده: احمد خامه‌یار
منبع:
حلقۀ کاتبان