کتاب «یک‌صد خطّاط استانبول»، پنجاه و هفتمین کتاب از مجموعۀ کتاب‌های صدگانه‌های استانبول است که توسّط شهرداری استانبول دربارۀ انواع گوناگون هنرها و جاذبه‌های شهر استانبول –به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام- در سال 2012 م. به چاپ رسیده‌ است. نویسندۀ کتاب، آقای دکتر سلیمان برک -که خود از خوشنویسان و پژوهشگران معاصر ترکیه است- کوشیده تا در مجموعه‌ای محدود، یک صد تن از خطّاطان استانبول را معرّفی نماید و در این کار بسیار موفّق بوده است. هر خوشنویس با شرح کوتاهی از حیات و یک یا چند اثر مشهورش به مخاطبان شناسانده می‌شود.
با توجّه به کمبود منابع معتبر فارسی در خصوص هنر خوشنویسی عثمانی و ترکیه، این کتاب به عنوان نخستین کتاب تخصصی در حوزۀ خوشنویسی تُرکی و عثمانی، توسط ثریا منیری و مهدی قربانی از ترکی به فارسی برگردانده و با نام «خوشنویسان استانبول» توسط انتشارات پیکره در اردیبهشت ۱۳۹۶ منتشر شده است.
شاید پیش از این نیز در بعضی منابع فارسی، از خطّاطان بزرگ تُرک و به خصوص استادان متقدّم همچون شیخ حمدالله، حافظ عثمان، احمد‌ قره‌حصاری، مصطفی راقم و دیگران، نام برده شده باشد؛ امّا این نخستین بار است که اطّلاعات جامعی دربارۀ یکصد هنرمند خوشنویس تُرک –که نام بسیاری از آنان برای اهل فن در ایران نیز ناشناس است- در مجموعه‌ای یکپارچه به مخاطبان ارائه می‌شود. تردیدی نیست که خوشنویسان تُرک، سهم بزرگی در رشد و گسترش هنر خوشنویسی در جهان اسلام داشته‌اند و همین امر، اهمّیت شناخت و بررسی شیوه‌ها و آثار آنان را روشن می‏‌کند.
از آن‌جا که بررسی هنر تُرکان مستلزم آشنایی با تاریخ عثمانی است، بسیاری از اصطلاحات دیوانی و تاریخی و اماکن و اعلام در پاورقی‌‏ها توضیح داده شده است. همچنین در مواردی که انتقادهایی روشن بر مطالب کتاب وارد بوده، پس از ترجمۀ عین متن برای حفظ امانت، توضیح یا تصحیح لازم در پاورقی داده شده است.
خوشنویسان‌ استانبول، کتابی است در نهایت اختصار که مخاطب را با چشم‏‌اندازی وسیع و گسترده از خوشنویسی عثمانی آشنا می‏‌سازد. هر خوشنویس با شرح کوتاهی از تولد، زادگاه، استادان، شاگردان، مشاغل و فعالیت‏ها و آثار برجای مانده، به خواننده شناسانده می‌شود و ارائۀ تصاویر برگزیده‏‌ای از آثار هنرمندان نیز به اعتبار و جذابیت این اثر می‏‌افزاید. معرفی خوشنویسان به ترتیب زمانی تنظیم شده و از علی بن یحیی‌ صوفی و شیخ حمدالله آماسی در سدۀ نهم هجری آغاز می‏‌شود و با علی آلپ‌ارسلان پایان می‌‏یابد.
این اثر منبع ارزشمندی است برای خوشنویسان و البته پژوهشگرانی که سرگرم مطالعۀ داد و ستدهای هنری میان خوشنویسان ایرانی و عثمانی‌‏اند؛ به خصوص برای علاقمندان به معماری و کتیبه‏‌‌نگاری، چراکه تأکید مؤلف بیش از نسخه‌‏های خطّی و مرقّعات، بر کتیبه‌‏های برجای مانده است.

مهم‌ترین منبع این اثر پژوهشی، کتاب تحفۀ خطاطین اثر مستقیم‌زاده است. مستقیم‌زاده سلیمان سعدالدین‌افندی در استانبول به دنیا آمد. نخست فراگیری دانش را از پدرش آغاز کرد و بعدها از مهم‌ترین دانشمندان زمانش، علوم گوناگون را آموخت. ثلث و نسخ را از ایری‌کاپی‌لی محمد راسم، نستعلیق را از فندق‌زاده ابراهیم، کاتب‌زاده محمد رفیع و دده‌زاده سیدمحمد افندی آموخت.
مستقیم‌زاده شخصی بسیار تلاش‌گر بود و بیش از یکصد و پنجاه اثر از وی یافت شده است. بسیاری از این آثار شامل شرح حال و بیوگرافی است. یکی از مهم‌ترین آثارش نیز تحفۀ خطاطین است. در این اثر با احتساب ۳۷۵ تن خطّاطِ نستعلیق، در مجموع، بیوگرافی ۲۰۷۹ تن از خطّاطان جای گرفته است. این شرح حال‌‏ها بر اساس حروف الفبا تنظیم شده و حاوی اطّلاعات مربوط به محلّ تولّد، محلّ زندگی و مرگ، و محلّ یافتن آثار خطّاطان است.
پس از انقلاب حرف در 1928م. که منجر به تغییر حروف الفبا در جمهوری ترکیه گردید، آخرین کتابی که به [تُرکی] عثمانی در مطبعۀ دولت به چاپ رسید، کتاب مشهور مستقیم‌زاده به نام «تحفۀ خطّاطین» است.
کتاب «خوشنویسان استانبول» در قطع وزیری و در ۳۶۶ صفحه در قالبی نفیس به چاپ رسیده است. علاقمندان برای تهیۀ کتاب می‌توانند با شمارۀ 09192977734 تماس حاصل فرمایند.