اشخاص
صفحه اصلی   /   اشخاص   /   استاد محمدتقی دانش پژوه
استاد محمدتقی دانش پژوه
استاد محمدتقی دانش پژوه
محمدتقی دانش‌پژوه؛ کتابدار، کتابشناس، فهرست‌نگار، نسخه‌شناس، محقق، مصحح، و صاحب‌نام در نشر متون ناشناخته زبان فارسی، استاد دانشگاه، و عضو پیوسته فرهنگستان زبان فارسی در سال ۱۲۹۰ ش. در خانواده‌ای روحانی و هنرمند در آمل به‌دنیا آمد. جدش میرزا گل‌علی خطی خوش داشت و با نوشتن قرآن کریم زندگی پارسایانه‌ای را در دهکده "درکا" می‌گذراند. پدرش حاج میرزا احمد درکایی دیلارستاقی لاریجانی از مجتهدان و فقیهان بنام آمل و لاریجان بود.
دانش‌پژوه تحصیلات مقدماتی را نزد والدین و ملای مکتبی به‌نام میرزاعلی بارفروش و نیز در مدرسه‌های حاج‌علی کوچک، هاشمی، جامع، و امام حسن عسگری در ناندل (روستایی در بخش لاریجان) و آمل فراگرفت. از دیگر استادان او مولی عبدالله یزدی، میرزا جلال اعتضادی خوشنویس آملی، شیخ ابوالحسن آملی، میرزا ابوالحسن آملی، و میرزا عزیزالله طبرسی بودند.
مقارن تحصیل در دوره دوم متوسطه، به‌صورت متفرقه مدتی را نیز در مدرسه صدر تهران که در سمت راست پله‌های در ورودی مسجد شاه بود به کسب علوم عقلی و نقلی گذراند.
پس از اتمام تحصیلات متوسطه و درگذشت پدرش، در هجده سالگی به مدرسه فیضیه قم رفت و از محضر استادانی چون میرزا ابوالفضل گلپایگانی، آخوندملاعلی همدانی، آیت‌الله مرعشی، میرزا محمدعلی تهرانی، میرزا قوام لاریجانی، سیدمصطفی کردمحله‌ای، شاه‌آبادی، آیت‌الله میرزا هاشم آملی، و دیگران بهره گرفت. پس از دو سال اقامت در قم به آمل بازگشت و نزد دو تن از مجتهدان آنجا به نام ابوالقاسم فرسیوی و آقا محمد غروی رینه‌ای مکاسب و رسائل شیخ مرتضی انصاری دزفولی را فراگرفت. در سفرهایی که از قم به تهران می‌کرد از درس استادان دیگری چون میرزا طاهر تنکابنی، میرزا یدالله کجوری، میرزا مهدی آشتیانی، و عصار در دانشسرای عالی، و سیدحسن رستاقی در زمینه‌های مختلف علوم عقلی و نقلی استفاده می‌کرد.
دانش‌پژوه در سال ۱۳۱۶ به تهران آمد و وارد دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۲۰ موفق به دریافت لیسانس گردید.
اشتغال او به کتابداری در خرداد ۱۳۱۹، در دانشکده حقوق، آغاز شد و از فروردین ۱۳۲۱ به دبیری دبیرستان‌های تهران و سپس به تدریس در دانشگاه نایل گشت. در بهمن ۱۳۳۱ به معاونت کتابخانه دانشکده حقوق منصوب گردید و نزدیک به ۲۵ سال در این مقام فعالیت داشت. در آذر ۱۳۳۳ به ریاست کتابخانه کتب خطی دانشگاه تهران و در مهر ۱۳۳۴ به ریاست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، که قبل از او برعهده منوچهر ستوده بود، منصوب شد؛ در خرداد ۱۳۴۳ به مشاورت فنی کتابخانه مرکزی و در تیر ۱۳۴۶ به عضویت کمیته این کتابخانه نایل گردید و، در ضمن این تحولات، همچنان سمت معاونت کتابخانه دانشکده حقوق را نیز برعهده داشت.
وی در بهمن ۱۳۳۴ از طرف شورای دانشگاه تهران مأمور تدریس دروس "درایه‌الحدیث" و "فرهنگ ایرانیان" در دانشکده الهیات و معارف اسلامی شد.
تدریس "منطق"، "تاریخ فلسفه اسلامی"، "تاریخ خاورشناسان"، و "روش تحقیق" در دوره‌های لیسانس و فوق لیسانس نیز بر عهده او بود و در دوره دکتری به تدریس "عرفان اسلامی" و در دانشکده ادبیات به تدریس متن "الملل والنحل" شهرستانی اشتغال داشت.
در سال ۱۳۴۸، دانشیار نیمه وقت دانشکده الهیات شد و از معاونت کتابخانه دانشکده حقوق کناره گرفت. در سال ۱۳۴۹ به‌مرتبه دانشیار تمام وقت دانشکده ادبیات دانشگاه تهران ارتقا یافت و از آن پس یکسره به آموزش و پژوهش پرداخت و، به درخواست کتابخانه مرکزی از رئیس وقت دانشگاه، عنوان مشاور علمی کتابخانه نیز به او داده شد که تا اواخر عمر، چه موظف و چه غیرموظف، این خدمت گرانقدر را انجام می‌داد.
دانش‌پژوه محققی سخت‌کوش با وسعت معلومات در تصحیح و نشر متون فارسی و احاطه بر فلسفه، منطق، ادبیات، الهیات، کتابداری، و فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی بود و به همین سبب در سراسر جهان خاورشناسی چهره‌ای شناخته شده و نام‌آور بود. به‌طوری که انجمن آسیایی فرانسه او را به عضویت افتخاری خود برگزید.
فعالیت عمده دانش‌پژوه فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی بود که از کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، که هسته اصلی آن را کتاب‌های اهدایی محمد مشکوه تشکیل می‌داد، آغاز شد. نسخه‌های خطی کتابخانه‌های دانشکده حقوق، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، مجلس شورای ملی (سابق)، مجلس سنا(سابق)، مدرسه سپهسالار سابق (با همکاری علی‌نقی منزوی)، ملک (با همکاری احمد منزوی و حجتی)، آستانه مقدسه قم، کتابخانه مجتبی مینوی، و موارد دیگر به کوشش او شناسایی و فهرست گردیدند.
دانش‌پژوه دریچه‌ای از کتاب‌های خطی و گنجینه‌های ایرانی به روی دنیا گشود و نشان داد که ذخایر عظیمی در ایران وجود دارد، و این بزرگ‌ترین خدمتی بود که او به ایران و دنیای اسلام و عالم کتابداری کرد.
وی با سفر به شهرهای ایران مانند آمل، اصفهان، یزد، تبریز، قزوین، قم، کاشان، مشهد، و همدان برخی نسخه‌های خطی کتابخانه‌های این شهرها را یادداشت و در نشریه نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران چاپ کرد و دانشگاه نیز، با آگاهی از یادداشت‌های او، بسیاری از نسخه‌های ارزشمند آن کتابخانه‌ها را عکسبرداری کرد که هم‌اکنون در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود. به‌دستور انجمن آثار ملی، و با نظارت او، فهرستی از مخطوطات کتابخانه‌های رشت، همدان، یزد، و مشهد با کمک کارشناسان کشور در سه‌جلد چاپ شد.
دانش‌پژوه به‌منظور کسب اطلاعات کتابشناختی و نسخه‌شناختی و به‌دستور دانشگاه تهران به شهرهای بغداد، نجف، کربلا، و کاظمین در عراق؛ مدینه و مکه در عربستان سعودی (۱۳۴۵)؛ مسکو، لنینگراد، تفلیس، دوشنبه، تاشکند، بخارا، سمرقند، و باکو در آسیای مرکزی؛ پاریس، مونیخ، لیدن، اوترخت، و استانبول در اروپا؛ و همچنین شهرهای کمبریج، بوستون، پرینستن، آن آربرمیشیگان، شیکاگو، و نیویورک در امریکا به‌مدت یک‌سال ـ از مرداد ۱۳۵۱ تا مرداد ۱۳۵۲ ـ سفر کرد. شش‌ماه از این مدت به دعوت دانشگاه هاروارد بود. وی مشخصات و کیفیات نسخه‌ها را در این سفرها یادداشت کرد و در جلدهای نشریه نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی و دیگر نشریات به‌چاپ رساند. وی همچنین به دعوت دانشگاه شیکاگو (۱۳۵۳) و دانشگاه لوس‌آنجلس، به این شهرها سفر کرد و فهرست پنج هزار عنوان از مخطوطات فارسی، عربی، و ترکی دانشگاه لوس‌آنجلس را که بالغ بر هشت‌هزار مجلد بود در طول دوماه‌ونیم اقامت خود یادداشت کرد و آن فهرست امروزه اساس کار هر محققی است که در آن دانشگاه به مجموعه نسخه‌های خطی می‌نگرد. می‌توان گفت که دانش‌پژوه نزدیک به یکصد هزار نسخه را یک به یک دیده و بررسی کرده و آنچه را شایسته معرفی دانسته در مقاله‌ها و مقدمه‌های خود شناسانده است. به‌همت او بسیاری از متون زبان فارسی تصحیح شد و در اختیار پژوهشگران قرار گرفت، که نخستین گام آن تهیه و نشر شش رساله کوتاه از خواجه نصیرالدین طوسی، از جمله رساله معینیه در هیئت و شرح مشکلات آن، بود.
دانش‌پژوه در بسیاری از مجامع بین‌المللی و ایران‌شناسی عضویت و همکاری داشت کهانجمن دوستداران کتاب (ایران)، کمیته ملی کتابشناسی، کمیته ملی تأسیس بایگانی کشور، انجمن فلسفه و علوم انسانی، کنگره تحقیقات ایرانی، مجله راهنمای کتاب، انجمن تاریخ طب و علوم، شورای ارزشیابی نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، مجلس شورای ملی (سابق) و مجلس سنا(سابق)، کتابخانه ملی ایران، و فرهنگستان زبان و ادب فارسی از آن جمله‌اند. وی در بسیاری از مجامع و کنگره‌های ایران‌شناسی و جلساتی که مربوط به فرهنگ و ادب و تاریخ ایران بود نیز شرکت و سخنرانی داشت. دانش‌پژوه در سال ۱۳۵۵ بازنشسته شد.
حاصل زندگی علمی دانش‌پژوه بیش از ۵۰ کتاب و صدها مقاله است. اولین اثر او ترجمه "النکت الاعتقادیه" شیخ مفید است که در سال ۱۳۲۴ به‌چاپ رسید و پس از آن کتاب‌ها و مقالات او، که بیشتر در فلسفه، منطق، و ادبیات و علوم قدیم است منتشر شد.
وی بنیانگذار نشریات فرهنگ ایران زمین و نیز نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران با همکاری ایرج افشار بوده است.
دانش‌پژوه در سال‌های کهولت و ناتوانی نیز همچنان به تحقیق و مطالعه مشغول بود. مجمل‌الحکمه و بستان العقول فی ترجمان المنقول، آخرین کتاب‌های تصحیحی او هستند که بعد از درگذشتش به‌چاپ رسیده‌اند.
وی کتابخانه غنی خود را، که یادگار سال‌ها پژوهش و تحقیق بود، وقف کتابخانه عمومی مجتبی مینوی کرد.
دانش‌پژوه دو بار سکته کرد و، مدتی پس از سکته دوم، در روز سه‌شنبه ۲۷ آذر ۱۳۷۵ در گذشت و در بهشت زهرا قطعه هنرمندان در کنار یاران و دوستانش عباس زریاب خویی، محمدجواد مشکور، احمد تفضلی، و دیگران به‌خاک سپرده شد.

مآخذ:
۱) آقا شیخ محمد، مریم؛ نوری نشاط، سعید. گلزار مشاهیر: زندگینامه در گذشتگان مشاهیر ایران ۱۳۵۸-۱۳۷۶. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۷۷؛
۲) اثر آفرینان. زیر نظر کمال حاج سیدجوادی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۷۸؛
۳) افشار، ایرج. "یاد رفتگان". کلک، ۸۰-۸۳ (آبان ـ بهمن ۱۳۷۵): ۹۱؛
۴) همو. "یادی از محمدتقی دانش‌پژوه". نامه فرهنگستان زبان. س. دوم، ۷ (پاییز ۱۳۷۵): ۵-۱۴؛
۵) امیرفریار، فرخ. "گنجور فرهنگ ایران در گذشت". جهان کتاب. س. دوم، ۳ و ۴ (دی ۱۳۷۵): ۳۱؛
۶) دانش‌پژوه، محمدتقی. "سرگذشت من". راهنمای کتاب. س. هجدهم، ۷-۹ (مهر ـ آبان ۱۳۵۴): ۶۵۹-۶۸۸؛
۷) ستوده، منوچهر. "من و محمدتقی دانش پژوه". کلک. س. هفتم، ۳ (آبان ـ بهمن ۱۳۷۵): ۵۹۹-۶۰۳؛
۸) "گفتگو با محمدتقی دانش‌پژوه". راهنمای کتاب. س. بیست‌ویکم، ۳-۴ (خرداد ـ تیر ۱۳۵۷): ۲۴۱-۲۸۱.
آثار موجود در کتابخانه
منتقلة الطالبیة ۱. منتقلة الطالبیة
سوانح الافکار رشیدی ۲. سوانح الافکار رشیدی
فهرست نسخ خطی کتابخانه آستانه مقدسه قم ۳. فهرست نسخ خطی کتابخانه آستانه مقدسه قم
آستانه مقدسه قم، قم، ۱۳۵۵ش.
فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ۴. فهرست کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ اول، تهران، ۱۳۳۹ق.، 15 جلد
فهرست کتابهای خطی کتابخانه ملی ملک وابسته به آستان قدس رضوی ۵. فهرست کتابهای خطی کتابخانه ملی ملک وابسته به آستان قدس رضوی
سرشناسه: کتابخانه‌ و موزه‌ ملی‌ ملک‌
نویسنده (ج. 1-10): استاد ایرج افشار
نویسنده (ج. 14): سید محمدحسین حکیم
• فهرست نسخه های خطی کتابخانه و موزه ملی ملک (موقوفه آستان قدس رضوی)، کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران، چاپ اول، قم، ۱۳۹۳ش.
کتابخانه ملی ملک، چاپ اول، تهران، ۱۳۵۲ش.، 10 جلد، با همکاری: احمد منزوی
فهرست کتاب های خطی کتابخانه مجلس سنا ۶. فهرست کتاب های خطی کتابخانه مجلس سنا
فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی ۷. فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی (تألیف و اشراف و نشر)
سرشناسه: ایران‌. مجلس‌ شورای‌ ملی‌. کتابخانه‌
نویسنده: یوسف اعتصام الملک
نویسنده (جلد 40/1): یوسف بیگ باباپور
نویسنده جلد 1/29: سید محمدحسین حکیم
نویسنده جلد 11: احمد منزوی
نویسنده جلد 2: بهاء الدین علمی انواری
نویسنده جلد 2/24: سید محمد طباطبایی بهبهانی (منصور)
نویسنده جلد 2/40: حسین متقی
نویسنده جلد 28: سید جعفر حسینی اشکوری
نویسنده جلد 3: ابن یوسف شیرازی
نویسنده جلد 3/24: محمود نظری
نویسنده جلد 30: ابوالفضل حافظیان بابلی
نویسنده جلد 33: محمود طیار مراغی
نویسنده جلد 34: محسن صادقی
نویسنده جلد 4: استاد عبدالحسین حائری
نویسنده جلد 43: سید صادق حسینی اشکوری
نویسنده جلد 6: سعید نفیسی
نویسنده جلد 8: فخری راستکار
مجلس شورای ملی، چاپ اول، تهران، ۱۳۰۵ق.، 43 جلد
مجلس شورای ملی، چاپ دوم، ویرایش اول، تهران، مهر ۱۳۵۲ش.، 3 جلد
فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران ۸. فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران
سرشناسه: دانشگاه‌ تهران‌. دانشکده‌ حقوق‌ و علوم‌ سیاسی‌ و اقتصادی‌. کتابخانه‌
انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، ۱۳۴۰ق.
فهرست میکرو فیلمهای کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ۹. فهرست میکرو فیلمهای کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
سرشناسه: دانشگاه‌ تهران‌. کتابخانه‌ مرکزی‌ و مرکز اسناد
انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، ۱۳۴۸ش.
۱۰. فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات
سرشناسه: دانشگاه تهران. دانشکده ادبیات. کتابخانه
فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار ۱۱. فهرست کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار (تألیف و مصحح جلد 5)
سرشناسه: مدرسه عالی سپهسالار، کتابخانه
نویسنده ج1و2: ابن یوسف شیرازی
نویسنده ج3و4و5: علینقی منزوی تهرانی
النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی ۱۲. ترجمه النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی
• النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، تهران، ۱۳۶۰ش.، 3 جلد
فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات (مجموعه‌ وقفی‌ جناب‌ آقای‌ علی‌اصغر حکمت‌) ۱۳. فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات (مجموعه‌ وقفی‌ جناب‌ آقای‌ علی‌اصغر حکمت‌)
سرشناسه: دانشگاه تهران. دانشکده ادبیات. کتابخانه
فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران ۱۴. فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران
سرشناسه: دانشگاه‌ تهران‌. کتابخانه‌ مرکزی‌ و مرکز اسناد
گردآورنده جلد 20: سید محمدحسین حکیم
دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ اول، تهران، ۱۳۵۷ش.، 20 جلد
۱۵. علم اصول فقه در سده دو - پنج اسلامی
فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات (مجموعه امام جمعه کرمان ـ اهدائی آقای احمد جوادی) ۱۶. فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده ادبیات (مجموعه امام جمعه کرمان ـ اهدائی آقای احمد جوادی)
سرشناسه: دانشگاه تهران. دانشکده ادبیات. کتابخانه
فهرستواره فقه هزار و چهارصد ساله اسلامی در زبان فارسی ۱۷. فهرستواره فقه هزار و چهارصد ساله اسلامی در زبان فارسی
• فهرستواره فقه هزار و چهارصد ساله اسلامی در زبان فارسی بانضمام رساله اصول فقه فارسی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی،مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۷ش.
فهرست کتابخانه اهدائی آقای سید محمد مشکوة به کتابخانه دانشگاه تهران ۱۸. فهرست کتابخانه اهدائی آقای سید محمد مشکوة به کتابخانه دانشگاه تهران
سرشناسه: دانشگاه‌ تهران‌. کتابخانه‌ مرکزی‌
گردآورنده: علینقی منزوی تهرانی
دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ اول، تهران، ۱۳۳۰ش.، 3 جلد
فهرستواره کتابخانه مینوی و کتابخانه مرکزی پژوهشگاه (خطی‌، عکسی‌، میکروفیلم‌، یادداشتها) ۱۹. فهرستواره کتابخانه مینوی و کتابخانه مرکزی پژوهشگاه (خطی‌، عکسی‌، میکروفیلم‌، یادداشتها)
سرشناسه: کتابخانه‌ استاد مینوی‌
به کوشش: استاد ایرج افشار
استرآباد نامه ۲۰. استرآباد نامه
به کوشش: استاد ایرج افشار
نویسنده: مسیح ذبیحی
امیرکبیر، چاپ دوم، تهران، ۱۳۵۶ش.، به کوشش: مسیح ذبیحی
• استرآباد نامه (سه سفرنامه،وقفنامه،سرگذشت)، امیرکبیر، تهران، ۱۳۸۶ش.
مجمل الحکمه ۲۱. مجمل الحکمه
ترجمه گونه ای کهن از رسائل اخوان الصفا
به کوشش: استاد ایرج افشار
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۷ش.
دستور الجمهور فی مناقب سلطان العارفین ابویزید طیفور ۲۲. دستور الجمهور فی مناقب سلطان العارفین ابویزید طیفور (تألیف و تصحیح)
به کوشش: استاد ایرج افشار
نویسنده: احمدبن حسین خرقانی
مرکز پژوهشی میراث مکتوب، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۸ش.، مصحح: استاد ایرج افشار
ترجمه:
ترجمه النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی ۲۳. ترجمه النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی
• النهایة فی مجرد الفقه والفتاوی، دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، تهران، ۱۳۶۰ش.، 3 جلد
تصحیح و تحقیق:
چهار فرهنگنامه کلامی از شیخ طوسی و دیگران ۲۴. الحدود و الحقائق فی شرح الالفاظ المصطلحة بین المتکلمین من الامامیه (تصحیح)
نویسنده: صاعد بن محمد برید‌ی‌
• چهار فرهنگنامه کلامی از شیخ طوسی و دیگران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد
۲۵. الرسالة السنجریة فی الکائنات العنصریة (تحشیه و تصحیح و مقدمه)
نویسنده: عمر بن سهلان ساوی (ساوجی)
• دو رساله درباره آثار علوی، فرهنگ ایران زمین، تهران، ۱۳۳۷ش.
فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران ۲۶. فهرست نسخه های خطی کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران (تحقیق)
سرشناسه: دانشگاه‌ تهران‌. دانشگاه‌ الهیات‌ و معارف‌ اسلامی‌. کتابخانه‌
نویسنده: محمد باقر حجتی
انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، ۱۳۴۵ش.، 2 جلد
معارج نهج البلاغه ۲۷. معارج نهج البلاغه (تصحیح)
معتقد الامامیه، متن فارسی در کلام و اصول و فقه شیعی از سده هفتم ۲۸. معتقد الامامیه، متن فارسی در کلام و اصول و فقه شیعی از سده هفتم (تصحیح و مقدمه)
نویسنده: محمد مشکوة
انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۳۹ش.
۲۹. بیان الادیان بر اساس نسخه تازه یاب (تصحیح)
سرشناسه: محمد بن عبیدالله ابوالمعالی
نویسنده: ابوالمعالی محمد علوی
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۶ش.
سه مقاله و دو نامه در تفکرات صدرالحکماء صدرالدین محمد بن ابراهیم معروف به آخوند ملا صدرای شیرازی ۳۰. سه مقاله و دو نامه در تفکرات صدرالحکماء صدرالدین محمد بن ابراهیم معروف به آخوند ملا صدرای شیرازی (تصحیح)
المنطق ، حدود المنطق ۳۱. حدود المنطق (تصحیح و مقدمه)
نویسنده: حبیب ابن بهریز
• المنطق ، حدود المنطق، انجمن فلسفه ایران، چاپ اول، تهران، ۱۳۵۷ش.، 2 جلد
• المنطق ، حدود المنطق، موسسه پژوهشی حکمت‌ و فلسفه‌ ایران‌، تهران، ۱۳۸۱ش.
جاویدان خرد ۳۲. جاویدان خرد (تصحیح)
ویراستاری و مقدمه:
فرمان مالک اشتر ۳۳. فرمان مالک اشتر (مقدمه)
المنطقیات للفارابی ۳۴. المنطقیات للفارابی (مقدمه)
ارج نامه ایرج ۳۵. ارج نامه ایرج (ویراستاری)
به‌ پاس‌ نیم‌ قرن‌ سوابق‌ درخشان‌ فرهنگی‌ و دانشگاهی‌ استاد ایرج‌ افشار
به کوشش: محسن باقرزاده
انتشارات توس، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۷ش.، 2 جلد، ویراستار: دکتر عباس زریاب خوئی
جامع الحکمة ۳۶. جامع الحکمة (ویراستاری)
نویسنده: بابا افضل کاشانی
بنیاد قرآن، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۱ش.
النجاة من الغرق فی بحر الضلالات ۳۷. النجاة من الغرق فی بحر الضلالات (ویراستاری)
نویسنده: ابوعلی سینا
دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ سوم، تهران، ۱۳۸۷ش.
اشراف و نشر:
مناقب الصوفیه ۳۸. مناقب الصفویه (کوشش در نشر)
نویسنده: ابوالمظفر منصور عبادی مروزی
• مناقب الصوفیه، کتابفروشی منوچهری، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.، به کوشش: استاد ایرج افشار
۳۹. تحفة المحبین(در آیین خوشنویسی و لطایف معنوی آن)
سرشناسه: یعقوب بن حسن سراج شیرازی
به کوشش: کرامت رعنا حسینی، استاد ایرج افشار
نویسنده: یعقوب سراج شیرازی
نشر نقطه، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۶ش.
نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران درباره نسخه های خطی ۴۰. نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران درباره نسخه های خطی
سرشناسه: دانشگاه‌ تهران‌. کتابخانه‌ مرکزی‌
دانشگاه تهران، موسسه چاپ و انتشارات، چاپ اول، تهران، ۱۳۴۱ش.، 12 جلد، اشراف: استاد ایرج افشار
نزهة الأرواح و روضة الأفراح (تاریخ الحکماء) ۴۱. ترجمه نزهة الأرواح و روضة الأفراح (تاریخ الحکماء) (کوشش در نشر)
مترجم: مقصود علی تبریزی
• نزهة الأرواح و روضة الأفراح (تاریخ الحکماء)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۴ش.، به کوشش: محمد سرور مولایی
ترجمۀ فارسی شرایع الاسلام ۴۲. ترجمۀ فارسی شرایع الاسلام (کوشش در نشر)
مترجم: ابوالقاسم ابن احمد یزدی
انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم، تهران، ۱۳۹۲ش.، 4 جلد
مقالات موجود در سایت:
معارج نهج البلاغه ۱. معارج نهج البلاغه
نسخه‌ای دیرینه و کهن از نهج البلاغه ۲. نسخه‌ای دیرینه و کهن از نهج البلاغه
آثاری درباره استاد محمدتقی دانش پژوه:
حدیث عشق ۱. حدیث عشق
جلد 1 به کوشش: سهل علی مددی
جلد 2و3و5و6 به کوشش: نادر مطلبی کاشانی، محمد حسین مرعشی
جلد 7 به کوشش: سید صادق حسینی اشکوری
جلد 8 به کوشش: فریبا افکاری
جلد 9 به کوشش: دکتر عبدالحسین طالعی